Mensen hebben een voorkeur voor leiders die zowel competent als bescheiden zijn. Maar wat betekent bescheidenheid in leiderschap eigenlijk?
De noodzaak van bescheidenheid heeft waarschijnlijk diepe evolutionaire wortels. Bij jager-verzamelaar groepen is het belangrijk goed te weten hoe met succes om te gaan. Een antropoloog beschreef ooit hoe een jonge Khosai jager een groot dier had geveld. Terug in het kampement doet hij zijn best het succes zoveel mogelijk aan geluk en toeval toe te schrijven. Alles om te voorkomen dat anderen denken dat het hem naar de bol is gestegen. Overleven is afhankelijk van nauwe samenwerking en wanneer het iemand naar de bol stijgt en gaat denken dat het allemaal om hem draait, is dit een risico voor de groep. Respect en bewondering is aan anderen om te geven, niet om zelf te claimen.
Wat bescheidenheid niet is
Bescheidenheid betekent zeker niet onderdanigheid. Een goede leider laat zich niet makkelijk omver duwen. Stevigheid gaat hier echter gepaard met openheid. Bescheidenheid betekent niet denken dat je de waarheid in pacht hebt, maar open staat voor andere visies. De leider
staat open voor feedback, aanvulling en correctie. Bescheidenheid en assertiviteit gaan prima samen en zullen in leiderschap ook samen moeten gaan.
Bescheidenheid betekent ook niet onzekerheid. Zelfvertrouwen kan begrepen worden als een indicatie van competentie. Mensen die weten wat ze doen, hebben vaak ook het meeste vertrouwen in wat ze doen (uiteraard kan dit ook gespeeld worden). Ben je als leider onzeker, dan kun je eenvoudig als incompetent worden gezien en vertrouwen verliezen. Gebrek aan zelfvertrouwen is zo funest voor een leider. De leider is bescheiden, maar heeft wel zelfvertrouwen.
De primus inter pares
Bescheidenheid gaat in essentie over jezelf als persoon niet boven anderen stellen. Als leider ben je een primus inter pares, een eerste onder gelijken. Bescheidenheid gaat over de afwezigheid van arrogantie en superioriteit, twee zaken die in de regel ook weerstand creëren onder mensen. Grote leiders proberen vaak de afstand te verkleinen tot hun volgers, bijvoorbeeld ook door eenvoudige kleren te dragen en hun manier van spreken aan te passen. Gandhi droeg slechts een doek en Napoleon Bonaparte droeg als veldmaarschalk bijvoorbeeld een kolonelsuniform.
Bescheidenheid hangt nauw samen met persoonlijkheid. De HEXACO persoonlijkheidsdimensie integriteit heet in het Engels honesty-humility, eerlijkheid-bescheidenheid. In mijn eigen onderzoek vind ik een sterke relatie tussen deze persoonlijkheidsdimensie en de acceptatie van leiderschap. Mensen die hoger op eerlijkheid-bescheidenheid scoren, genieten vaker respect en vertrouwen van hun ondergeschikten.
En dan nu terug naar de realiteit
Er is een probleem met dit verhaal: bescheidenheid is in organisaties vaak niet functioneel. Als je ergens wilt komen moet je jezelf verkopen, en zij die dit kunnen zijn in de regel ook het meest succesvol. We worden opgevoed om het tegendeel te doen van de jonge jager. Als we iets voor elkaar hebben gekregen, moet dat zo snel mogelijk op LinkedIn en op je CV. Iedereen moet weten hoe geweldig je bent. Ben je echt bescheiden, dan ben je in het nadeel in deze apenkooi.
Hier ligt een uitdaging voor leiders: oprecht bescheiden zijn naar je mensen, maar niet het kaas van je brood laten eten in je carrière.