Er is een veelheid aan instrumenten die helpen inzicht te krijgen in persoonlijkheid, drijfveren of voorkeuren. Uiteindelijk beschrijven al deze instrumenten eigenschappen van individuen, zoals ik e of assertiviteit. Hoe deze eigenschappen worden georganiseerd in een instrument, bepaalt de kracht van het instrument. Laat ik het gezicht gebruiken om dit punt te illustreren. Een goed model van het gezicht bestaat uit vijf eigenschappen (ogen, oren, neus, mond, kin). Een model waarin oren en neuzen als een enkele dimensie worden beschreven (de oor-neus dimensie), is geen goed model aangezien oren en neuzen onafhankelijk van elkaar kunnen variëren (zoals een grote neus in combinatie met grote oren, of een grote neus in combinatie met kleine oren).
De kracht van een model is afhankelijk van drie criteria:
1. Het model maakt een goed onderscheid tussen eigenschappen die onafhankelijk zijn (zoals oor en neus).
2. Eigenschappen die bij elkaar horen worden gegroepeerd (linker oog in combinatie met rechter oog en niet linker oog met linker oor).
3. Volledigheid: alle belangrijke eigenschappen komen terug in het model (zoals ogen, oren, neus, mond en kin, en niet alleen oren en ogen).
Een model dat aan deze drie criteria voldoet, geeft een accuraat beeld van de persoonlijkheid en kan zo helpen inzicht te krijgen in jezelf of bijvoorbeeld goed werken als instrument voor selectie.
In de afgelopen decennia zijn er vele duizenden onderzoeken geweest waarin op detail niveau is onderzocht hoe mentale eigenschappen met elkaar samenhangen (de zoekterm big 5 levert al bijna 5 miljoen resultaten op in wetenschappelijke databases). In dit artikel gebruik ik deze inzichten om naar de DISC te kijken. De DISC is een acroniem van de vier dimensies van dit persoonlijkheidsmodel: Dominantie (D), Invloed (I), Stabiliteit (S), en Consciëntieusheid(C). Er is zo gekozen voor het samenvoegen van eigenschappen in vier dimensies. Voldoet deze verdeling aan de drie criteria van een krachtig model?
Eigenschappen onderscheiden
Kijken we naar het eerste criterium, dan valt direct op dat in de DISC eigenschappen die in een dimensie horen, over verschillende dimensies verdeeld liggen. Neem de eigenschap extravert (sociabiliteit in de P6). Op deze dimensie vinden we eigenschappen als levendig, optimistisch, zelfvertrouwen en leiding pakken. In de DISC worden deze eigenschappen verdeeld over twee dimensies, Dominantie en Invloed. Of neem openheid en creativiteit (P6: idee-oriëntatie). Eigenschappen die hier bij horen vinden we in de DISC bij zowel Consciëntieus als Invloed. Er zijn zo verschillende eigenschappen die niet goed worden onderscheiden in DISC, maar verdeeld over verschillende dimensies. Op het eerste criterium doet de DISC het daarom slecht.
Het tweede criterium heeft betrekking op hoe eigenschappen worden gegroepeerd. De dimensie Stabiel (DISC) heeft bijvoorbeeld zowel de eigenschappen vriendelijk/zorgzaam als de eigenschap kalm. Uit onderzoek naar persoonlijkheid bij mensen blijken dit echter twee onafhankelijke eigenschappen. Iemand kan heel vriendelijk en zorgzaam zijn, maar ook emotioneel instabiel. Dit probleem komt ook bij andere dimensies terug. Consciëntieus (DISC) lijkt redelijk consistent met wat in de Big 5 en Hexaco (de twee belangrijkste wetenschappelijke instrumenten) wordt omschreven als consciëntieus (in de P6 heet dit taak-oriëntatie). In de DISC omschrijving van consciëntieus komt echter ook een eigenschap terug die kan worden omschreven als intellectuele nieuwsgierigheid of openheid (iemand stelt waarom vragen, wil begrijpen hoe het zit). Dit blijkt uit onderzoek een eigenschap die volledig onafhankelijk is van consciëntieus. De DISC zit vol met dit soort “oor-neus” combinaties: eigenschappen die los van elkaar staan, maar in een dimensie worden samengevoegd. Dit heeft gevolgen voor de uitslagen. Iemand die emotioneel instabiel is, maar uitermate vriendelijk en zorgzaam krijgt geen betrouwbare score uit de DISC. Op het tweede criterium doet de DISC het daarom ook slecht.
Last but not least: de DISC mist een aantal eigenschappen die uiteindelijk heel belangrijk blijken voor het begrijpen van gedrag. Het meest in het oog springende voorbeeld is de dimensie integriteit van de HEXACO (P6: belang-oriëntatie). Deze dimensie geeft een indicatie van hoe eerlijk en betrouwbaar iemand is in interacties. Een ander voorbeeld is emotionele stabiliteit, wat niet goed wordt afgedekt door de DISC dimensie Stabiel. Zowel integriteit als emotionele stabiliteit blijken echter wel uitermate belangrijk in het begrijpen van gedrag. Om met de bekende psycholoog Adam Grant (schrijver van o.a. Give and Take) te spreken “It is like a physical exam that ignores your torso and one of your arms. DISC voldoet zo ook niet aan het derde criterium voor een sterk model.
De waarde van de DISC
Vergelijken we de DISC met de P6/HEXACO, dan kunnen we concluderen dat de DISC niet alleen een beperkter beeld geeft van persoonlijkheid (criterium 3), maar dat in het geschetste beeld eigenschappen verkeerd gecombineerd worden (criterium 2) en eigenschappen onvoldoende worden onderscheiden (criterium 1). Dit laatste leidt onder meer tot onduidelijke of onbetrouwbare uitslagen. Wetenschappelijk onderzoek ondersteund het model dan ook niet. Ondanks dat een veelheid van commerciële partijen de validiteit van het instrument bejubelen, is daar in wetenschappelijke databases weinig over te vinden. Een van de weinige onderzoeken die ik kon vinden concludeert dat het model niet valide is (artikel). Voor een professional die gebruik wil maken van degelijke en krachtige instrumenten, zou de keuze daarom snel gemaakt moeten zijn.
Voor MBTI en Management Drives min of meer geld hetzelfde als voor DISC, ook deze twee instrumenten lopen stuk op de drie criteria. Ook hier worden eigenschappen oneigenlijk samengevoegd, of juist opgesplitst. En ook hier ontbreken elementen die wezenlijk belangrijk zijn. Voor een meer diepgaande vergelijking verwijs ik graag naar dit artikel over MBTI en dit artikel over Management Drives.
De P6/PE-fit
De P6 is een instrument dat ontwikkeld is door Humetrics op basis van de HEXACO, een instrument dat voldoet aan alle drie de criteria voor een krachtig instrument. De P6 geeft dezelfde uitslagen als de HEXACO, maar presenteert ze op een manier die beter werkt in een organisatie context (lees hier waarom). De meerwaarde van de P6/PE-fit ligt in dat niet alleen wordt gekeken naar persoonlijkheid, maar ook de aansluiting tussen persoonlijkheid en de actuele werkomgeving (person-environment-fit, lees hier meer). Dit maakt de de P6/PE-fit een krachtig instrument voor coaching.
Wil je aan de slag met een gedegen, compleet en krachtig instrument?
Doe dan mee aan de certificering P6/Hexaco: lees hier meer >>