Erfelijk bepaalde persoonlijkheidskenmerken maken dat je in sommige situaties beter tot je recht komen dan in andere. Inzicht in deze aansluiting kan je helpen effectiever keuzes te maken in zowel carrière als persoonlijke ontwikkeling.
Als young professional ging ik hard. Ik ben van nature vrij competitief en doelgericht, eigenschappen waarmee je vaak sneller carrière maakt. Er kwam echter een punt waarop ik niet meer ‘Young’ was, maar een senior die verantwoordelijk was voor de ontwikkeling van zijn eigen netwerk. Ik zit meer aan de introverte kant van sociabiliteit, wat maakt dat het ontwikkelen en onderhouden van netwerken niet echt mijn hobby is. Uiteraard had ik het kunnen leren, netwerken is ook gewoon een vaardigheid. Maar het was niet iets dat ik voor de lol zou doen, en daar ging het voor mij mis.
Elk persoonlijkheidskenmerk kan ons meer of minder effectief maken in een specifieke context. De HEXACO, een belangrijk wetenschappelijk model voor persoonlijkheid, onderscheid een zestal dimensies van persoonlijkheid, die elk weer corresponderen met omstandigheden waarin iemand het beter of slechter doet. Een voorbeeld is de dimensie vriendelijkheid of meegaandheid (agreeableness). Mensen die laag scoren op deze dimensie zijn meer competitief en reageren eerder op negatief gedrag van anderen (zoals respectloos of oneerlijk gedrag). Deze mensen doen het prima in een omgeving die heel competitief is. In een omgeving waarin samenwerking het hoogste goed is, zal iemand die laag scoort op agreeableness juist sneller in de problemen komen. Hij wordt bijvoorbeeld gezien als iemand die problemen zoekt of voor conflicten zorgt. In een competitieve omgeving kan iemand die hoog scoort op agreeableness juist weer in de problemen komen. Anderen maken bijvoorbeeld misbruik van zijn meegaande houding of hij eist gewoon te weinig zijn plek op. Wat goed werkt is dus afhankelijk van situatie.
Persoonlijkheid in context
Als projectleider was mijn aansluiting op sociabiliteit (introversie – extraversie) prima. Mijn meer introverte houding werd pas problematisch toen ik meer naar buiten gericht moest gaan opereren. Veranderingen in werksituatie kunnen er zo voor zorgen dat de PE-fit (person-environment fit) opeens afneemt. Dit kunnen ook subtiele veranderingen zijn. In mijn werk als projectleider kon de PE-fit zelfs variëren per project. In situaties met hoge druk en veel stress, kon ik uitblinken, omdat ik er redelijk koel onder blijf (lage emotionaliteit). Maar in situaties waarin er veel politiek rond het project speelde, liep ik tegen mijn lage agreeableness aan. Deze eigenschap (die ook weer competitief maakt) maakte dat ik sneller ruzie kreeg.
De aansluiting tussen persoonlijkheid en context zal nooit ideaal zijn of ideaal blijven. Is dit een probleem? Nee, want persoonlijkheid dicteert ons gedrag niet. Het feit dat netwerken niet bij mij past, wil niet zeggen dat ik het niet kan leren en er misschien zelfs lol in krijgen. Toen ik in 2003 als zelfstandig ondernemer begon zou je op basis van mijn persoonlijkheidsprofiel weinig goeds voorspellen (ondernemers scoren gemiddeld ook hoger op extraversie). Nu,15 jaar later, ben ik nog steeds succesvol als ondernemer (en het is nog steeds de beste keuze die ik ooit gemaakt heb). Persoonlijkheid bepaalt niet je plek in de wereld.
Jezelf ontwikkelen of iets anders doen?
Uiteraard is het niet handig een carrière te kiezen die (structureel) niet past bij hoe jij als persoon in elkaar zit. Inzicht in jezelf helpt je in die zin betere keuzes te maken. Maar de ideale keuze bestaat niet en je staat daarom altijd voor de uitdaging van aanpassing. Aanpassing kan hier op twee manieren. De eerste is je werk zo organiseren dat er een betere fit ontstaat (dit heet ook wel jobcrafting). Voor mij betekende dit een benadering vinden die voor mij werkt. De tijd die andere ondernemers op netwerkborrels doorbrengen, schrijf ik boeken en artikelen. Dit werkt beter voor een introvert en werkt goed voor mij. De tweede manier om fit te vergroten is jezelf te ontwikkelen. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat je nieuwe vaardigheden ontwikkelt die je helpen effectiever te worden in een context waarin je jezelf niet als een vis in het water voelt. Hoe begin je bijvoorbeeld een gesprek?
Inzicht in de PE-fit kan van groot belang zijn om de juiste keuzes te maken in carrière ontwikkeling, training en coaching. Diepere kennis van persoonlijkheid en hoe dit samenhangt met werkomgeving is daarom cruciaal voor elke professional.
Download gratis whitepaper P6/Hexaco
Commerciële boodschap: Schrijf je voor 25 januari in voor de training P6/PE-fit
Humetrics ontwikkelde de P6 op basis van de HEXACO om professionals te helpen inzicht te krijgen in persoonlijkheid en de aansluiting tussen persoonlijkheid en (werk-) omgeving. De P6/PE-fit wordt gebruikt ter ondersteuning van persoonlijke effectiviteit, jobcrafting en carrière ontwikkeling. De P6/selectie helpt organisaties de match tussen de persoonlijkheid van de kandidaat en de cultuur van de organisatie in beeld te krijgen. Volg onze training en begin dit instrument te gebruiken >>